Trong bối cảnh chiến sự Ukraine tiếp tục kéo dài và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, cách tiếp cận khác biệt giữa Mỹ và Nga trong các cuộc đàm phán Ukraine đang tạo nên thế đối đầu không chỉ trên chiến trường mà còn cả trên bàn đàm phán. Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin đại diện cho hai chiến lược đối ngoại hoàn toàn đối lập: một bên theo hướng “chốt từ cấp cao”, bên kia ưu tiên “xử lý kỹ thuật từ cấp thấp”.

Mỹ ưu tiên giải pháp từ lãnh đạo cấp cao

Tổng thống Donald Trump ngày 17/5 thông báo sẽ có cuộc điện đàm với Tổng thống Nga vào ngày 19/5, với mục tiêu là chấm dứt “cuộc tắm máu” tại Ukraine. Trong suốt thời gian qua, ông Trump nhiều lần nhấn mạnh chỉ có ông và ông Putin mới đủ tầm để đạt được một thỏa thuận lớn cho đàm phán Ukraine.

Cách tiếp cận của Mỹ là kiểu “từ trên xuống” (top-down), trong đó lãnh đạo cấp cao thống nhất các định hướng lớn, sau đó các nhóm chuyên viên mới tiếp tục xử lý chi tiết kỹ thuật. Điều này phù hợp với văn hóa chính trị Hoa Kỳ – nơi vai trò Tổng thống có ảnh hưởng rất lớn đến định hướng chính sách đối ngoại.

Việc đưa đàm phán lên cấp nguyên thủ giúp Mỹ thúc đẩy tiến trình, gây áp lực quốc tế và tạo hiệu ứng truyền thông mạnh. Nhưng điều này cũng có điểm yếu: thiếu sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ cấp dưới có thể khiến các cam kết trở nên mơ hồ hoặc khó triển khai, nhất là trong tình huống phức tạp như đàm phán Ukraine.

Nga chọn chiến lược “từ dưới lên” để kiểm soát rủi ro

Trái ngược với Mỹ, chiến lược đàm phán Ukraine của Nga đi theo mô hình “từ dưới lên” (bottom-up). Tổng thống Putin thường cử các phái đoàn cấp thứ trưởng hoặc đặc phái viên có kinh nghiệm xử lý đàm phán. Các vấn đề phức tạp, nhạy cảm như ranh giới lãnh thổ, phi quân sự hóa Ukraine hay tư cách thành viên NATO được giải quyết chi tiết ở cấp chuyên viên trước khi chuyển lên cấp cao hơn.

Chiến lược này giúp Moskva kiểm soát thông tin, tránh đưa ra các cam kết vội vàng và duy trì lợi thế chính trị. Nó cũng phản ánh hệ thống chính trị tập trung quyền lực, trong đó lãnh đạo tối cao như ông Putin thường chỉ xuất hiện khi các phương án khả thi đã được vạch rõ.

Tại cuộc đàm phán Ukraine gần nhất ở Istanbul, Nga từ chối đề xuất gặp trực tiếp Tổng thống Zelensky và thay vào đó cử một đoàn cấp thấp hơn. Họ tập trung vào việc yêu cầu công nhận các vùng lãnh thổ sáp nhập như Crimea, Donetsk và Lugansk, cũng như ngăn Ukraine gia nhập NATO – những điều kiện phương Tây và Kiev coi là “không thể chấp nhận”.

Mâu thuẫn trong phương pháp tiếp cận đàm phán Ukraine

Sự khác biệt trong chiến lược đàm phán Ukraine giữa Mỹ và Nga đã tạo nên nhiều rào cản. Mỹ muốn nhanh chóng đạt ngừng bắn, còn Nga muốn kiểm soát quy trình kỹ càng, giảm rủi ro chính trị. Tổng thống Trump thúc đẩy đề xuất ngừng bắn 30 ngày nhưng chưa nêu rõ cơ chế kiểm soát, trong khi Nga yêu cầu soạn thảo chi tiết kỹ thuật trước khi đặt ra các thỏa thuận chính trị.

Ngoài ra, khi Mỹ ưu tiên ổn định và thể hiện vai trò lãnh đạo toàn cầu, Nga lại tận dụng thời gian đàm phán để củng cố vị trí chiến trường, tạo thêm lợi thế trước bất kỳ thỏa thuận nào. Điều này khiến phương Tây cho rằng Nga đang “câu giờ” và thiếu thiện chí trong đàm phán Ukraine.

Tác động đến Ukraine và cộng đồng quốc tế

Ukraine là bên bị ảnh hưởng trực tiếp bởi sự khác biệt này. Chính quyền Tổng thống Zelensky lo ngại rằng việc Nga và Mỹ đàm phán song phương ở cấp cao mà không có Kiev tham dự có thể dẫn tới một “thỏa thuận đã rồi” gây bất lợi cho chủ quyền lãnh thổ.

Thêm vào đó, các đồng minh NATO cũng đang chịu áp lực từ việc điều chỉnh quan điểm giữa các bên. Trong khi châu Âu muốn gây sức ép mạnh lên Nga, Mỹ dưới thời ông Trump lại tỏ ra muốn nhanh chóng kết thúc chiến sự thông qua đàm phán Ukraine ở cấp cao, gây ra những căng thẳng nhất định giữa các đồng minh.

Kết luận: Tương lai nào cho đàm phán Ukraine?

Tương lai của đàm phán Ukraine vẫn còn rất mờ mịt. Nếu không có sự thống nhất giữa các chiến lược đối thoại, các vòng đàm phán có thể tiếp tục bế tắc. Trong khi Mỹ muốn kết thúc nhanh chóng vì lý do chính trị và chiến lược toàn cầu, Nga lại muốn kéo dài để củng cố sức mạnh và buộc Ukraine phải nhượng bộ.

Dù lựa chọn cách tiếp cận nào, cả hai bên đều đang sử dụng đàm phán như một công cụ đạt mục tiêu chiến lược. Nhưng nếu không có sự linh hoạt và thiện chí từ cả hai phía, đàm phán Ukraine có thể tiếp tục rơi vào vòng luẩn quẩn và khó đạt được hòa bình thực sự trong tương lai gần.

Tin Hot