Vòng đàm phán trực tiếp đầu tiên giữa Nga và Ukraine sau hơn ba năm đã diễn ra ngày 16/5 tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, hy vọng về một lệnh ngừng bắn sớm đã bị dội gáo nước lạnh khi khác biệt lập trường Nga Ukraine vẫn quá sâu sắc, khiến không bên nào nhượng bộ để đạt được bước đột phá.

Hòa đàm tại Istanbul: Kỳ vọng và thực tế trái ngược

Cuộc gặp được tổ chức tại cung điện Dolmabahce, Istanbul, bắt đầu vào 13h37 ngày 16/5. Dù chỉ kéo dài 90 phút, nhưng Nga cho biết họ “hài lòng” và sẵn sàng tiếp tục đàm phán. Moskva xác nhận hai bên đã thống nhất trao đổi 1.000 tù binh, tuy nhiên chưa đạt được bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào.

Ngược lại, phái đoàn Ukraine bày tỏ thất vọng sâu sắc. Họ cho rằng những yêu cầu của phía Nga đưa ra là “không thể chấp nhận” và xa rời những gì hai bên từng thảo luận. Các nguồn tin từ Ukraine chia sẻ với Reuters rằng khác biệt lập trường Nga Ukraine lộ rõ ngay từ những phút đầu, khiến cuộc đàm phán nhanh chóng rơi vào bế tắc.

Vấn đề lệnh ngừng bắn: Yêu cầu không gặp nhau

Ukraine đề xuất một lệnh ngừng bắn toàn diện trong 30 ngày như bước đệm cho đàm phán hòa bình lâu dài. Tổng thống Zelensky nhấn mạnh điều này sẽ tạo không gian để các cuộc thương lượng thực chất diễn ra, đồng thời yêu cầu Nga ngừng ngay các cuộc tấn công UAV và tên lửa – vẫn tiếp diễn ngay cả khi các bên chuẩn bị đàm phán.

Tuy nhiên, phía Nga lại phản đối kịch liệt đề xuất ngừng bắn ngắn hạn, cho rằng điều đó chỉ giúp Ukraine tái tổ chức quân lực và nhận thêm viện trợ từ phương Tây. Nga yêu cầu đàm phán không điều kiện nhưng với nội dung phải “giải quyết nguyên nhân gốc rễ” – ám chỉ các yêu cầu lãnh thổ và chính trị vốn gây tranh cãi gay gắt.

Sự khác biệt trong cách tiếp cận và điều kiện tiên quyết một lần nữa phản ánh rõ khác biệt lập trường Nga Ukraine, khiến hòa đàm gần như không có tiến triển.

Lãnh thổ – điểm nóng lớn nhất trong đàm phán

Một trong những mâu thuẫn sâu sắc nhất giữa hai bên là vấn đề lãnh thổ. Ukraine khẳng định sẽ không từ bỏ bất kỳ phần đất nào – bao gồm Crimea và bốn tỉnh miền Đông (Donetsk, Lugansk, Zaporizhzhia và Kherson). Tổng thống Zelensky gọi bất kỳ nhượng bộ nào là “phản bội theo hiến pháp Ukraine”.

Trong khi đó, Nga yêu cầu Ukraine công nhận chủ quyền của họ đối với toàn bộ năm khu vực sáp nhập, thậm chí đòi Ukraine rút khỏi các phần lãnh thổ họ đang kiểm soát. Với lập trường như vậy, việc tìm kiếm điểm chung là điều gần như không thể, càng củng cố nhận định rằng khác biệt lập trường Nga Ukraine là yếu tố then chốt cản trở bất kỳ thỏa thuận nào.

NATO và vấn đề trung lập: Hai cách nhìn trái ngược

Nga luôn khẳng định việc Ukraine gia nhập NATO là “lằn ranh đỏ” và yêu cầu Kiev cam kết trung lập vĩnh viễn, không cho phép quân đội nước ngoài đóng trên lãnh thổ. Thêm vào đó là các yêu cầu “phi quân sự hóa” và “phi phát xít hóa” bị Ukraine và phương Tây bác bỏ là vô lý và phi thực tế.

Ngược lại, Ukraine nhấn mạnh quyền tự quyết và việc gia nhập NATO là điều cần thiết để đảm bảo an ninh quốc gia trong dài hạn. Theo ông Zelensky, việc áp đặt sự trung lập từ bên ngoài là điều không thể chấp nhận trong bối cảnh Nga vẫn duy trì hành động quân sự.

Điều này tiếp tục cho thấy khác biệt lập trường Nga Ukraine trong việc xác định các nguyên tắc nền tảng của an ninh quốc gia, khiến việc xây dựng lòng tin và đồng thuận càng trở nên xa vời.

Bồi thường chiến tranh và trừng phạt: Cửa ải cuối cùng

Kiev yêu cầu Nga phải bồi thường thiệt hại do chiến tranh, đồng thời cộng đồng quốc tế cần duy trì lệnh trừng phạt đến khi Nga rút quân hoàn toàn. Nga phản đối mạnh mẽ và cho rằng Ukraine “không đủ tư cách đòi hỏi”, cáo buộc Kiev bị phương Tây “giật dây”.

Cá nhân Tổng thống Putin tiếp tục gọi Zelensky là “tổng thống bất hợp pháp”, trong khi ông Trump – người đang nỗ lực làm trung gian – tuyên bố rằng chỉ có ông mới có thể đàm phán thành công nếu được trực tiếp gặp Putin.

Tuy nhiên, vai trò của Mỹ trong đàm phán cũng đang là con dao hai lưỡi. Ukraine lo ngại việc ông Trump can thiệp có thể buộc họ phải chấp nhận các nhượng bộ không mong muốn.

Kết luận

Khác biệt lập trường Nga Ukraine không chỉ là mâu thuẫn chiến lược, mà còn mang tính hệ tư tưởng và lợi ích lâu dài. Từ các vấn đề lãnh thổ, an ninh đến điều kiện ngừng bắn, hai bên vẫn ở rất xa nhau trong mọi nội dung trọng yếu.

Dù các cuộc đàm phán tiếp theo có thể được tổ chức, nhưng nếu không có sự nhượng bộ thực chất từ một hoặc cả hai phía, triển vọng chấm dứt chiến tranh vẫn rất mong manh. Cộng đồng quốc tế – đặc biệt là Mỹ, EU và các tổ chức trung gian – cần nỗ lực hơn nữa để thu hẹp khác biệt lập trường Nga Ukraine, tạo tiền đề cho một tiến trình hòa bình thực sự bền vững.

Tin Hot:

Đức Huy