Mỹ – Trung leo thang căng thẳng thương mại với thuế propan Mỹ
Trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ – Trung tiếp tục leo thang, Trung Quốc vừa tung ra đòn trả đũa mạnh tay với thuế propan Mỹ, gây sức ép lên một trong những mặt hàng xuất khẩu thành công nhất của Mỹ trong thập kỷ qua. Với mức thuế lên tới 125% mà Bắc Kinh áp lên khí hóa lỏng propan, thị trường năng lượng đang phải đối mặt với những hệ lụy lớn, cả ở Mỹ lẫn Trung Quốc.
Đây là phản ứng trực tiếp trước chính sách áp thuế lên tới 145% của Tổng thống Donald Trump đối với hàng hóa Trung Quốc. Trong khi giá propan tại Mỹ đã giảm 15% kể từ đầu tháng, chi phí vận chuyển quốc tế lại tăng mạnh, đẩy các nhà sản xuất và doanh nghiệp hóa dầu vào thế khó chưa từng có.
Propan: Từ sản phẩm phụ đến biểu tượng xuất khẩu
Không giống như dầu thô hay khí tự nhiên, propan – sản phẩm phụ của khai thác dầu đá phiến – từng không mấy được chú ý. Tuy nhiên, trong thập kỷ qua, propan đã trở thành một biểu tượng xuất khẩu thành công của Mỹ, vượt qua cả Trung Đông để trở thành nguồn cung chủ lực cho thị trường toàn cầu.
Năm 2009, Mỹ vẫn là nước nhập khẩu propan ròng. Nhưng chỉ sau 4 năm, Mỹ đã vượt qua Qatar để vươn lên vị trí dẫn đầu thế giới về xuất khẩu propan. Tính đến năm ngoái, Trung Quốc chiếm gần 18% lượng propan xuất khẩu của Mỹ, chỉ đứng sau Nhật Bản. Với việc Trung Quốc áp thuế propan Mỹ lên tới 125%, động lực xuất khẩu chính này đang đứng trước mối đe dọa nghiêm trọng.
Tác động ngược đối với cả Mỹ và Trung Quốc
Tại Trung Quốc, propan được sử dụng rộng rãi trong hệ thống nhà máy khử hydro propan (PDH) – nơi sản xuất propylen, nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghiệp nhựa. Tuy nhiên, mức thuế propan Mỹ khiến chi phí nhập khẩu tăng đột biến, buộc các nhà máy Trung Quốc phải tìm nguồn cung thay thế.
Theo các chuyên gia phân tích, điều này là rất khó khăn bởi Mỹ hiện đang đáp ứng tới 60% nhu cầu propan của Trung Quốc. Không có quốc gia nào đủ tiềm lực thay thế hoàn toàn nguồn cung này. Trong khi đó, Mỹ cũng khó tìm được thị trường tiêu thụ khác có quy mô lớn và ổn định như Trung Quốc.
Do đặc thù là sản phẩm phụ của khai thác dầu khí, việc cắt giảm sản lượng propan là điều không dễ dàng. Thị trường Mỹ đang chứng kiến lượng propan tồn kho dồn về các trung tâm như Mont Belvieu, Texas – nơi được xem là “đầu mối” xuất khẩu chính. Điều này đang đẩy giá propan tiếp tục lao dốc.
Mức thuế propan Mỹ gây lo ngại cho cả hai nền kinh tế
Không chỉ giới doanh nghiệp mà các cơ quan chức năng cũng bày tỏ quan ngại về thuế propan Mỹ. Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) thừa nhận một phần nguồn cung có thể tìm được thị trường thay thế, nhưng sẽ không thể bù đắp được mức sụt giảm từ Trung Quốc.
Bà Kristen Holmquist, chuyên gia của RBN Energy, nhận định: “Không phải cứ giá propan giảm 40% là người dân Mỹ sẽ tiêu thụ nhiều hơn. Mức giá thấp hiện nay có thể khiến người mua nội địa được hưởng lợi, nhưng không giúp thúc đẩy cầu tổng thể đủ mạnh để bù đắp thiếu hụt từ xuất khẩu.”
Các doanh nghiệp Mỹ vẫn tiếp tục đổ tiền vào mở rộng hệ thống hạ tầng xuất khẩu propan, vì nhiều hợp đồng đã được ký kết dài hạn với các đối tác quốc tế. Tuy nhiên, nếu thuế propan Mỹ tiếp tục duy trì, rủi ro đối với các kế hoạch đầu tư này sẽ tăng cao.
Kịch bản tương lai: Cần đối thoại thay vì đối đầu
Nếu Trung Quốc tiếp tục áp dụng thuế propan Mỹ ở mức cao như hiện nay, lựa chọn duy nhất cho các nhà máy PDH nước này có thể là chấp nhận mua hàng với giá cao hoặc buộc phải thu hẹp quy mô sản xuất – điều mà Bắc Kinh chắc chắn không mong muốn.
Đối với Mỹ, giải pháp dài hạn nằm ở việc tìm kiếm các thị trường thay thế hoặc tái định hướng xuất khẩu, tuy nhiên điều này cần thời gian và chiến lược cụ thể. Các chuyên gia khuyến nghị rằng, để tháo gỡ tình hình hiện tại, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cần khôi phục đối thoại và giảm leo thang thuế quan thay vì tiếp tục trả đũa qua lại.
Tin Hot: VN-Index ngày 22/4: Thị trường chứng khoán Việt Nam giảm mạnh dưới mốc 1.200 điểm
Đức Huy
